IÑAKI MAIZA pasaitarra, garai hartan Bergarako UNEDeko egoitzan zuzendaria zena, etorri zitzaidan behin galdetzera ea joan nahi nuen Madrilera irakasle gisa, eta plaza bat sortuko zutela nire profilerako egokia, hau da, Lengua y Literatura Vascas izenekoa. Baiezkoa eman nuen, zeren eta Bordelera astero bidaiatzen hasia nintzenez, zergatik ez Espainia aldera, hizkuntza hobeto menderatzen nuelarik, eta beti irakaskuntza ofizialaren aldekoa nintzenez... Geroago jakingo nuen, Andolin Eguzkitzak esanda, berari ere eskaini ziotela lan hura...
Hasi nintzen bidaiatzen, hobeto esan, bidaiatzen jarraitu nuen. Serafin Barojak bere nobela bati ezarri zion tituluaren gisan, De Madrid a San Sebastián. Amores prosaicos. Astero joaten nintzen trenez eta bi gau pasatzen nituen Plaza Santa Ana ondoko ostatu batean, non gauetan bazen Argentinatik etorritakorik isiltzen ez zenik. Amari kontatu nionean Madrilen hasia nintzela lanean, aurrekoan alkate nintzela, un chupatintas, bezala presentatu baninduen, oraingoan erantzun zidan, hori beharra!
Senda del Rey, s/n, zenbakirik gabeko Erregearen xendran dago El Chino izenez ezagutzen zen eraikuntza, garai batean txinatar ikasle unibertsitarioena izana. Puerta del Solen hartzen nuen Metroa eta Moncloaraino joaten nintzen; gero Parque del Oeste delako arboladi baten bidexkatik iristen nintzen Puente de los Ingleses tren-zubiraino, eta han zegoen erregearen xendra hura. Bestetan Konplutentserantz zihoazen ikasle gazteen artean iristen nintzen Paseo Sénecara eta handik behera joaten nintzen gogoetan nire irakasgaiekin lan-lekuraino.
Berehala ohiko aurkezpenen ondoren, Jenaro Costas, bertako dekano eta Salamancan Mitxelenaren adiskidea izanak, euskara-programak moldatzen jarri ninduen lanean. Galegoa zen etorkiz Jenaro, zehatzago esateko Vigokoa, Latineko katedraduna, Alemanian ikasten egona, nire garaian Salamancan urte batzuk egina, eta ni bezala futbolzalea, Barçaren faboritoa, gaztetan Errenteriako Touringez esaten genuen bezala, nire seme Urtzik deitzen zuen bezala EuskoBarçakoa, Realeko zenbait jokalarik han jokatzen zutenez. Idazkaria Pilar Usabel gasteiztar moja sekularra nuen, urtetan aurrera zihoan benetan emakume apal eta atsegina. Geroago, María José López de Ayalak hartuko zuen idazkaritza: bere ordenako mojetan bezala agintzen zekiena, Erromatik pasatutakoa eta, beraz, Laboa monsignore ezagunaren adiskide on-ona.
Garai hartan banuen harremanik ASJU errebistaz arduratzen zen Joseba Lakarra irakaslearekin ere, zeinak gutuna idatzi zidan animatuz zenbait lan aurkeztera [www.patriurkizu.eus (argiataragabeak/gutunak, 8)].
O tempora, o mores! Ciceronek Katilinaren kontrako bere lehen solasean zioen bezala. Edota Jakes Belakoak, Mauleko abokatu protestanteak jaso zuen erran komunaren arabera, Nur da hire etsaia? Hire ofiziokoa. Esan dudan bezala Garibairen eskuizkribu galdua Mundaiz errebistan argitaratu nuen 1989an. Eta Corpus Charivaricum delakoa, bukatu eta Juan San Martini argitaratzeko pasatu arren, bederatzi urte igaroko zituen Izpegi, Pierre Bidart eta Jean Baptiste Orpustanek zuzentzen zuten argitaletxeak moldiztegiratu arte.
(Beheko lerroan ezkerretik hasita lehena neu).
UNEDek badauka irakaskuntza sistema propioa, zeinaren parte berezia, tutoretzaz at, otsaileko, ekaineko eta iraileko azterketak diren. Areto batean biltzen ginen Filologiako irakasle guztiak, laurogei inguru eta, bakoitzak zerrendan zenbaki bat zuelarik, bonbo batean bolatxo zenbakidunak sarturik, denen artean zozketatzen ziren lekuak: nora joan azterketak zaintzera. Ia ehun egoitza baitzuen Unibertsitateak, Madrilekoaz aparte, eta bazitekeen zenbakiaren arabera Bergarara joatea, ia inork nahi ez zuena, edota New Yorkera, Parisera, Londresera, Bartzelonara, Albacetera edo Pontevedrara. Horrela bada, pixka bat gehiago bidaiatzen hasi nintzen, eta azterketa-lekuan biltzen ginen zori hura izan genuenak, eta edozein Fakultatekoak izan gintezkeenak: Derecho, Física, Química, Pedagogía, Filología, Psicología, Ciencias Políticas... Aberasgarri zen benetan aste batez bai letretako jendeekin bai eta zientzietakoe-kin bizitzako ordu batzuk egitea, bereizkuntza haren errotikako okerra behin baino gehiagotan kritikatu eta argitu bazigun Mitxelenak ere.